Risk (Riziko)
Sigorta tarafından teminat altına alınması istenen olayın sigortalıya zarar verme olasılığına Risk (tehlike) denir. Risk in (Rizikonun) olmadan yani ortada muhtemel bir tehlike olmadan sigorta sözleşmesi düşünülemez. Bir sigortanın varlığından bahsedilebilmesi için rizikonun gerçekleşmesinin imkân dahilinde olması gerekmektedir. Olumsuz koşulların gerçekleşme ihtimali risk olarak tanımlanır. Belirsizliğin ortaya çıkardığı risk kavramı, olasılıklar üzerinden anlatılır. Riskin oluşması durumunda ortaya çıkan zarar ise sonuçtur.
Risk Nedir?
Günlük hayatta, birçok risk bulunur. Basit bir örnek ile açıklamak gerekirse evden çıkarken yağmur yağma ihtimaline karşılık yanınıza şemsiye alıp almama kararını verirken aynı zamanda risk alıp, almama kararı da verirsiniz. Burada yağmur karşı karşıya kaldığınız riski ifade eder. Yağmurun yağma olasılığı ise belirsizliği ifade eder. Bulutlu bir sonbahar günü yağmur yağma riski fazla olmasına rağmen güneşli bir bahar günü bu ihtimal daha azdır. Risk gerçekleştiğinde yanınızda şemsiye yok ise ıslanabilirsiniz. Islanmak ise karşı karşıya kalacağınız tehlike ve zararı ifade eder.
Risk Derecesi Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Güneşli bir bahar günü yağmur yağma ihtimali az olduğu için ıslanma olasılığı düşüktür. Böyle bir günde yanınıza şemsiye almadığınız takdirde düşük risk taşırsınız. Bulutlu bir sonbahar gününde ise yağmur yağma ihtimali yüksek olduğu için ıslanma olasılığı da yüksek olur. Yanınıza şemsiye almazsanız yüksek risk taşırsınız. Yağmur yağıp yağmayacağını hava durumuna bakarak öğrenmeyi ve buna göre karar vermeyi seçtiyseniz kendinizi garanti altına almış olursunuz.
Riskin Gerçeklik Özellikleri
- Riziko “Müstakbel” olmalıdır. Poliçenin akdi esnasında gerçekleşmemiş, ama ileride gerçekleşebilir olmalıdır.
- Riziko “Muhtemel” olmalıdır. Rizikonun gerçekleşmesi kesin değil, ihtimal dâhilinde olmalıdır.
- Riziko “Belirsiz” olmalıdır. Rizikonun nerede, ne zaman ve nasıl olacağı önceden bilinmemelidir.
- Riziko “Yasal” olmalıdır. Kanuna ve ahlaka uygun olmalıdır.
Riskleri ölçmek her zaman bu kadar kolay değildir. Ticari faaliyetler söz konusu olduğunda riskin ölçülmesi daha da zorlaşır.
Riskin gerçekleşme ihtimali ve karşılığında ortaya çıkacak zarar, risk hesaplamalarında dikkate alınan iki ana parametredir.
Bazı risklerin olma olasılığı yüksek ancak zararları düşükken, bazılarının olma ihtimali düşük ama verecekleri zarar büyüktür. Risk derecesi bu iki parametreye göre hesaplanır. Çıkan sonuç ise o riski taşımaya değip değmediğini ortaya koyar.
Risklerin Gerçekleşme Olasılığı Ne Kadardır?
Risklerin gerçekleşme olasılığı istatistiksel hesaplamalar ile bulunur. Ticari işletmeler, taşıdıkları riskleri ölçebilmek için istatistiksel modellerden faydalanır. Geçmiş yıllara dair verilerinden yola çıkarak geleceğe dair bazı tahminler de bulunurlar. Elde edilen sonuçlar, geçmişe dayalı verinin geleceğe dair öngörüler ile birlikte hesaplanmasından ibaret tahminlerden oluşur. Bireyler ise böyle bir hesaplama yapmazlar. Kendi risk algılarına ve tecrübelerine göre bazı değerlendirmeler yaparak karar verirler. Bu noktada önemli olan, riskler karşısında ne yapılacağına karar verilmesidir.
Taşınan riskler daima maddi yük anlamına gelir. Belirsiz bir zaman aralığında, başınıza gelme ihtimali olan riski ve karşılaşacağınız zararları, nispeten düşük komisyonlar ödeyerek sigortalaya bilirsiniz. Böylece riskten kaçınmış olmasanız bile maddi zararlarınızın bir kısmını ya da tamamını güvence altına alarak, o riski taşıyarak sağladığınız faydaları korumaya devam edebilirsiniz. Örneğin; kasko sigortası aracınız ile kaza yaptığınızda maddi hasarınızı karşılar. Böylece aracınıza zarar gelse bile tamir ettirmek için finansal kaynaklarınızı kullanmanıza gerek kalmaz.
